Książki

W książce Opuszczając dom mojego ojca Marion Woodman – psychoanalityczka jungowska, autorka m.in. Ciężarnej dziewicy i Uzależnienia od doskonałości – zabiera nas w podróż w głąb kobiecej świadomości za pośrednictwem osobistych opowieści trzech pacjentek – Kate Dansen, Mary Hamilton i Rity Allen. Spaja je i przeplata własnym doświadczeniem i wglądem, sięgając w tym celu po baśń o Wieloskórce braci Grimm. Woodman opisuje proces leczenia duszy, snując opowieść o dziewczynie, która ucieka z domu swojego ojca przed incestem. Skrywa urodę pod płaszczem z tysiąca skór, a na bal z ukochanym zakłada kolejno suknię księżycową, suknię z promieni słońca i suknię z gwiazd.

Trzy autorki dzienników podjęły własną drogę do pełni z innych powodów, w innym tempie i w innym stylu. Kate przeżywa załamanie po usunięciu trzeciej, niechcianej ciąży, czego efektem jest powrót do życia akademickiego po latach pełnienia niemal wyłącznie roli matki i żony. Mary, profesjonalna baletnica i nauczycielka tańca, po utracie dziecka podczas porodu nawiązuje głęboki dialog z wewnętrznymi postaciami, które przychodzą do niej ze snów. Rita, rzeźbiarka, autorka filmów dokumentalnych, reżyserka i scenopisarka, w toku wewnętrznej pracy wędruje w poszukiwaniu źródła własnej kreatywności, mierząc się z ciężką chorobą.

Książka ta powstała na podstawie tysięcy stron zapisków kobiet, które podzieliły się z czytelnikami nieprzebranym bogactwem snów, wizji, osobistych mitów i wspomnień.

Ciężarna dziewica. Proces psychologicznej transformacji Marion Woodman to wnikliwa wyprawa w kobiecą psychikę. Książka jest gęsta, głęboka i przemieniająca. Wspiera psychologiczną podróż kobiet w kierunku samorealizacji i indywiduacji. Marion Woodman - dzięki połączeniu poezji, literatury, sztuki, mitologii, archetypów, symboli oraz analizy snów i swojego własnego doświadczenia - osiąga wielowymiarowy wgląd w proces kobiecej transformacji psychologicznej. Książka jest opowieścią o trudnej i żmudnej drodze do świadomości. O pokonywaniu uzależnień – od jedzenia, narkotyków, pracy… O mądrości ciała, rytuałach inicjacyjnych, snach. I o związkach oraz poszukiwaniu własnej tożsamości. Jest celebracją kobiecości, zarówno w kobietach, jak i w mężczyznach. To historia o tym, jak sięgnąć po wolność.

Woodman w Ciężarnej dziewicy krok po kroku przedstawia proces, który przypomina przemianę gąsienicy w poczwarkę, a następnie w motyla. Opisuje kolejne etapy życia poczwarki, gdy życie, jakim je znamy, kończy się, a musimy zmierzyć się z samotnością. Przestajemy być osobami, którymi byliśmy dotychczas, a jednocześnie nie wiemy, kim możemy się stać. W takim czasie myślenie sercem może przybliżyć nas do wewnętrznej dziewicy, zawsze otwartej na życie, na nowe możliwości – do naszej własnej prawdy.

Marion Woodman w Wyniszczonym oblubieńcu otwiera całkowicie nowe pole badań nad psychologicznym wpływem patriarchatu na kobiety i mężczyzn, na kulturę, w jakiej żyjemy, a także na środowisko naturalne. Pokazuje, jak na wiele różnych sposobów spojrzenie kobiety na samą siebie może ulec okaleczeniu na skutek jej relacji z wewnętrznym mężczyzną. Osamotniona, pozbawiona dostępu do własnej duszy, traci zdolność, by zadbać o siebie i o własną prawdę.

Autorka łamie stereotypy dotyczące płci i z właściwą sobie błyskotliwością prowadzi przez skomplikowaną dynamikę w małżeństwach, między ojcami a córkami, a także w relacji w stosunku do samych siebie. Zauważa, że przemysłowa i postindustrialna kultura macho, która napędza zachodnią cywilizację, nie docenia znaczenia uczuć. Na skutek tego kobiety równie często jak mężczyźni odrzucają swoje autentyczne uczucia jako naiwne, nielogiczne i głupie. Doświadczamy więc głębokiej zdrady w samym rdzeniu siebie.

Wyniszczony oblubieniec osnuty jest wokół snów i doświadczeń pacjentek Marion Woodman, która aby zilustrować zachodzące w nich procesy, sięga po poezję – Keatsa, Wordswortha, Cummingsa, Dickinson, dramaty Shakespeare’a, baśnie, mity czy malarstwo. Sprawia to, że lektura książki jest całościowa, wymagająca i stawiająca wyzwanie dla zastanych poglądów dotyczących tego, co sami nierzadko uznajemy za męskość i kobiecość w sobie i w innych.

W życiu kobiety najbardziej złożoną, a przy tym najsłabiej zbadaną relacją jest jej więź z ojcem. Kiedy jest z nim blisko, często nazywana jest „córeczką tatusia”. Choć brzmi to uroczo w dzieciństwie, w późniejszym okresie córka ojca płaci wysoką cenę za swój uprzywilejowany status. Dążąc do  ojcowskiej aprobaty, ochrony i miłości, często dystansuje się od matki i odrzuca własną kobiecą naturę. Na skutek identyfikacji wyłącznie z ojcem rozwój kobiety zatrzymuje się w okresie dzieciństwa. 

Tę nieodkrytą dla współczesnego społeczeństwa relację bada Maureen Murdock w książce Córki ojców. Zrywanie splątanych więzi, sięgając po mity, baśnie, studia przypadków i psychologię Carla Gustava Junga. Przedstawia fascynujące spojrzenie na osobisty i kulturowy problem, jakim jest potężny wpływ wyidealizowanego ojca na córkę. Analizuje, w jaki sposób ta wyjątkowa relacja odbija się na każdym aspekcie życia kobiety, w tym na jej więź z matką. Pokazuje ogromne korzyści, jakie płyną z uzdrowienia relacji ojciec–córka i dowodzi, że rozplątując tę więź, kobieta może się nauczyć, jak traktować samą siebie z szacunkiem i odzyskać zdrowe, zrównoważone poczucie siebie.

Pierwsze wyczerpujące i kompleksowe opracowanie osobistej i profesjonalnej współpracy Toni Wolf i C.G. Junga. Na temat Junga napisano już wiele publikacji i przeprowadzono niezliczone badania, lecz o Toni Wolf, którą sam twórca psychologii analitycznej nazywał kobietą swojego życia, wciąż wiadomo niewiele.  Błyskotliwa, przenikliwie intuicyjna Wolf uzupełniała się intelektualnie z Jungiem i wniosła w jego idee perspektywę kobiecą. W istocie jej wpływ na jego myśl okazuje się o wiele silniejsza niż sądzono, zwłaszcza że oboje, już na wczesnym etapie współpracy, odkryli, że mogą osiągnąć więcej razem niż osobno. Ich głęboka, wyrazista relacja zaowocowała na początku XX wieku przełomem w spojrzeniu na ludzką psychikę. Książka Toni Wolf i Carl Gustav Jung. Współpracownicy została napisana na podstawie wiarygodnych relacji i dowodów, w tym nagrań archiwalnych, prywatnych dokumentów rodzinnych, autorskich oświadczeń Junga i Wolf, jak również osobistych zapisków z dzienników Wolf. To opowieść o dwóch niezwyczajnych osobowościach, których relacja ożywiała wzajemnie ich umysły i dotykała duszy.  

Podczas gdy tożsamość społeczna kobiet w średniowiecznym społeczeństwie opierała się głównie na rytuale małżeństwa, tożsamość mężczyzn wynikała z przynależności do określonych grup. Rycerze, mnisi, studenci i członkowie cechów przechodzili proces inicjacji w ramach swoich unikalnych subkultur.

W książce Od chłopców do mężczyzn Ruth Mazo Karras dokładnie śledzi ten proces socjalizacji, krok po kroku badając średniowieczne pojęcie męskości, które odróżniało mężczyznę od chłopca, kobiety, a nawet zwierzęcia.

Analizując proces formowania się dorosłej męskiej tożsamości w XIV i XV wieku, Karras przygląda się rolom mężczyzn przez pryzmat trzech różnych grup społecznych, obrazujących jednocześnie część ówczesnej stratyfikacji społecznej, czyli: rycerstwo i dwór, studenci i uniwersytety, rzemieślnicy i cechy. Wskazuje, że w późnym średniowieczu mężczyzn definiowano jako przeciwieństwo kobiet, ale nie było to jedynym czynnikiem determinującym ich rolę w społeczeństwie. Rycerze dowodzili swojej wartości poprzez stosowanie przemocy wobec innych mężczyzn, ale także wykazując się umiejętnością kontrolowania kobiet. Studenci okazywali wartość w dysputach, a także przez znajomość łaciny i umiejętne wykorzystywanie intelektu i narzędzi logicznych w starciach z innymi mężczyznami. Rzemieślnicy natomiast udowadniali swoje męstwo, osiągając niezależność jako gospodarze i głowy rodziny.

W książce W cieniu Saturna James Hollis rzuca światło na mroczne dziedzictwo, jakie noszą w swoich duszach mężczyźni.

Rzymski bóg rolnictwa i czasu Saturn, odpowiednik greckiego Kronosa, zabił swojego ojca Uranosa w zemście za to, że ten wrzucił go do Tartaru za nieposłuszeństwo. W obawie, że skończy tak samo, sam stał się tyranem i kiedy rodziły mu się dzieci, pożerał je. Jedynym, któremu udało się przeżyć, był Zeus, który zdołał zdetronizować potwornego władcę. Sam jednak, tak jak ojciec i dziadek, rozpoczął okrutne i bezlitosne rządy.

Od tamtego czasu wszyscy mężczyźni, pokolenie za pokoleniem, dzielą saturniczny ciężar, kładący się cieniem na całym ich życiu i, w konsekwencji – na życiu kobiet, dzieci i całego świata. Potrójny cień Saturna – wojna, praca i niepokój (war, work, worry) – towarzyszy każdemu chłopcu od momentu narodzin aż do śmierci. Mężczyźni żyją pod nieustanną presją rywalizacji, w stanie nigdy nie kończącej się czujności i strachu, w tęsknocie za męskością, w którą nigdy nie zostali zainicjowani, bo zabrakło ojców i starszyzny, którzy by wskazali im drogę. Za prawdziwą męskością, która nie jest tożsama z pustym maczyzmem władającym wyobraźnią współczesnego świata i dyktującym niespełnialne warunki. Za czułą męskością, w której współistnienie kobiecości i męskości nie jest podane w wątpliwość ani wydrwione, lecz uznane i uprawomocnione.

W książce Odkrywanie wewnętrznej matki Bethany Webster łączy badania nad zjawiskiem traumy, teorię feministyczną i nauki psychologiczne z osobistą historią relacji z matką. Opisuje konsekwencje, jakie niesie ze sobą utrwalona przez patriarchat i przekazywana z matek na córki międzypokoleniowa trauma, próbując zrozumieć, jak można przerwać ten destrukcyjny cykl. Stara się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego kobiety często są nieśmiałe i ciche, dlaczego nie pozwalają sobie na rozwój zawodowy i osobisty. Zastanawia się, co takiego napędza niepewność i brak pewności siebie, których tak często doświadcza wiele kobiet.

Przyczyn kobiecej traumy autorka upatruje w systemowym pozbawieniu praw kobiet przez patriarchat, które to zjawisko nazywa „matczyną raną”. Wyjaśnia, że cykl ten jest utrwalany przez zranione matki, które nieświadomie przekazują swoim córkom krzywdzące przekonania i zachowania. Jak pisze: „gojenie matczynej rany jest drogą do międzypokoleniowego uzdrowienia i transformacji, które są potrzebne, by zmienić losy przyszłych pokoleń. Lecząc ją, tworzymy lepszy świat dla siebie, naszych rodzin, naszych dzieci i dla samej Ziemi.”

Książka Janet Adler pokazuje, co może się wydarzyć, gdy pozwolimy sobie na wysłuchanie ciała, gdy pozwolimy mu mówić. Przeprowadza czytelnika przez naturalny rozwój ucieleśnionej świadomości – od poznawania, obejmowania i uzdrawiania zapisanych w ciele historii po odkrywanie nowych wewnętrznych przestrzeni związanych z indywidualną osobowością. Prowadzi poprzez treści wyłaniające się z bycia w relacji lub ze zbiorowości, aż po doświadczanie siebie jako części większej całości. Przedstawia podróż wewnętrznego świadka – widzącej i czułej części w nas, która dzięki regularnej praktyce wzmacnia się i staje coraz silniejszym naczyniem, zdolnym do uniesienia wszelkich doświadczeń. 

Donald Kalsched znany jest już polskim czytelnikom z Wewnętrznego świata traumy. W swej kolejnej książce – Trauma i Dusza – przedstawia psychologiczno-duchowe podejście do rozumienia i leczenia traumy z perspektywy psychoanalizy jungowskiej, teorii relacji z obiektem i współczesnej neuronauki. Opisuje w niej ocalające życie archetypowe obrony, których działanie nie służy jedynie poradzeniu sobie z okrutną rzeczywistością – chronią one rdzeń niewinności, zachowując go do czasu, gdy życie w zewnętrznym świecie stanie się znów możliwe.

Opisując doświadczenie traumatyczne, Kalsched posługuje się językiem wielu teorii i wymiarów doświadczenia.  Jego integrująca opowieść nie tylko przedstawia proces leczenia traumy – sama w sobie stanowi proces leczenia traumatycznych pęknięć i dysocjacji psychologicznego języka. Ważnym jego elementem jest poruszający opis traumatycznego rozstania leżącego u korzeni współczesnej psychologii – zerwania relacji pomiędzy Carlem Gustavem Jungiem i Zygmuntem Freudem.

Przedstawione teorie psychoanalityczne są żywo ilustrowane opisami terapii ocalałych z traumy osób, snami, doświadczeniami wizyjnymi, obrazami z baśni, literatury i sztuki. Podróż Dantego przez Piekło i spotkanie z samym jądrem dysocjacji, historia Małego Księcia jako opis utraconej i odzyskanej niewinności, Dziewczyna bez Rąk w procesie leczenia traumatycznego rozczłonkowania – to tylko niektóre przykłady.

Autor zgłębia rzeczywistość dwóch potraumatycznych światów – ludzkiego doświadczenia i symboliki archetypowych obrazów, z właściwą sobie uważnością i czułością. Jego książka jest opowieścią o zwyczajnych pacjentach i zwyczajnych terapeutach, którzy we wspólnej pracy czasem są w stanie na chwilę pochwycić realność ludzkiej duszy i głębiny ducha, co wywiera na nich przemieniający wpływ.

Ursula Wirtz przedstawia w Umieraniu i stawaniu się podejście psychologiczno-duchowe do rozumienia i leczenia traumy. Jest w tym głęboko interdyscyplinarna – jej wielostronne przygotowanie psychologiczne sprawia, że z łatwością posługuje się językami różnych teorii, a jej tekst staje się miejscem ich spotkania i współpracy. Opisując charakter doświadczenia traumatycznego często sięga do języka poezji, mitu i baśni, co sprawia, że jej książka staje się bliska nie tylko czytelnikowi poszukującemu psychoanalitycznego opisu pracy z traumą – każdy może odnaleźć w niej opowieść o własnym doświadczeniu zbyt trudnym, aby wyrazić je słowami. 

Przedstawiając perspektywę psychoanalizy jungowskiej Ursula Wirtz sięga do jej podstaw – osobistego doświadczenia i teorii Carla Gustava Junga. Prawdopodobnie nikt przed nią nie dokonał tak głębokiej analizy tego, jak dziecięca trauma Junga odcisnęła się na kształcie jego późniejszej psychologii. Czytelniczki i czytelnicy, którzy znają „Wspomnienia, sny, myśli i Czerwoną Księgę C.G. Junga, znajdą tu pogłębioną interpretację zarówno historii jego życia, jak i analizę symboliki tych książek w kontekście doświadczenia traumatycznego. 

Opisując perspektywę duchową i kliniczną w pracy z traumą Ursula Wirtz bazuje na swym bogatym doświadczeniu osobistym i klinicznym. Jej pochodzenie i doświadczenia powojenne oraz późniejsza praca analityczna i superwizyjna z osobami, które doświadczyły wojny i ludobójstwa nadają jej książce głęboki zbiorowy kontekst, tak potrzebny nam współcześnie. 

Być może najważniejszy w Umieraniu i stawaniu się jest język książki – podobnie jak Donald Kalsched w Wewnętrznym świecie traumy Ursula Wirtz opisuje pracę ze straumatyzowanymi osobami z czułością, a psychologiczny język, którego używa sam w sobie staje się narzędziem zmieniającym podejście do cierpienia.

Przełomowa książka Maureen Murdock, Podróż Bohaterki, powstała w odpowiedzi na opis podróży męskiego bohatera Josepha Campbella. Zgłębiając jego prace, Murdock czuła, że nie obejmują one specyficznej psychologicznej i duchowej sytuacji współczesnych kobiet, ani ich rytmów rozwoju. Przedstawiona przez nią ścieżka rozwojowa powstała na podstawie pracy terapeutycznej i studiów nad mitologicznymi obrazami kobiecości, stając się wzorcem dla pisarek, reżyserek i tych kobiet, które poszukiwały rozumienia głębokiego zranienia kobiecości zarówno w osobistym, jak i kulturowym wymiarze. Ta doskonała książka jest nie tylko osobistym przewodnikiem na kobiecej ścieżce rozwoju, ale i kopalnią wiedzy na temat kobiecej psychologii dla tych, którzy pracują z kobietami i zajmują się pracą twórczą z kobiecej perspektywy. 

Uzależnienie od doskonałości cieszy się niesłabnącym powodzeniem wśród czytelniczek i czytelników na całym świecie od momentu wydania. Analiza uzależnieniowych wzorców kultury zachodniej – w tym zaburzeń odżywiania – poprowadziła Marion Woodman ku poszukiwaniu głębokich źródeł pierwiastka kobiecego, które w dalszych pracach rozwinęła poprzez pojęcia świadomej kobiecości, archetypów Dziewicy i Czarnej Madonny. Książka przedstawia konsekwencje identyfikacji zarówno kobiet jak i mężczyzn z ideałem doskonałości i pierwiastkiem władzy, i pokazuje, że możliwa jest nowa forma relacji pomiędzy kobiecością i męskością, nieoparta na zasadach patriarchalnej kultury. Drogę do tego przeciera nam sama Autorka, łącząc w swym pisarskim stylu czułość ze stanowczością, stawiając przed nami wyzwania, z którymi musimy się zmierzyć, a jednocześnie z miłością i uważnością wyjaśniając złożone źródła naszych uwarunkowań. Jej książka mówi zarówno do naszego ciała, jak i intelektu oraz wyobraźni. Jest przewodnikiem na ścieżce osobistej zmiany, a jednocześnie pomaga orientować się w złożonych i burzliwych bieżących zjawiskach społecznych. 

W serii wywiadów i tekstów z lat 1985-1992 analityczka jungowska Marion Woodman, autorka bestsellerowych książek, mówi o seksualności, twórczości, relacjach, uzależnieniach, uzdrawianiu ciała i duszy, duchowości w kontekście indywidualnego rozwoju, stanu naszej kultury i Ziemi. Wątkiem łączącym jest świadoma kobiecość – zdolność odniesienia się do siebie samego i świata, która wykracza poza patriarchalne myślenie zdominowane przez pierwiastek władzy. Wspaniała lektura zarówno dla wszystkich, którzy znają i kochają Marion Woodman, jak i dla tych, którzy dopiero poznają jej prace. Jak zwykle w książkach Marion, jej opowieści są wskazówkami na drodze wewnętrznego rozwoju, a jednocześnie dostarczają wiedzy z perspektywy duszy, łączącej różne wymiary doświadczenia. 

Przygotowaliśmy dla naszych czytelniczek i czytelników specjalny zeszyt „Notatki z Podróży”. Oryginalnie pomyślany jest on jako uzupełnienie książki Maureen Murdock „Osobisty podręcznik do Podróży Bohaterki” i służy do pracy z ćwiczeniami, które proponuje autorka – notowania snów i odpowiedzi na pytania, rysowania i podążania za swą wyobraźnią.

Może również przydać się w podróży, którą otwierają inne nasze książki.